Na podstawie 3. rozdziału książki „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły” A. Faber, E. Mazlish.
Jak Ci poszło?
Sprawdzałeś już skuteczność metod zachęcania do współpracy z poprzedniego artykułu? (Jeśli jeszcze go nie czytałeś, zajrzyj najpierw tutaj:https://przestrzen.skauci-europy.pl/2021/02/jak-zachecic-dzieci-do-wspolpracy/)
Może jeszcze ciągle nie mogłeś się powstrzymać od oskarżania albo sarkazmu – nie poddawaj się, ćwiczenie czyni mistrza, a zauważanie błędów to pierwszy krok do ich pokonania. Może udało ci się już zastosować wskazówki i jesteś zachwycony efektem.
Ja wam pokażę!
A może starałeś się jak mogłeś, robiłeś wszystko jak trzeba, a twoi podopieczni nadal nie chcieli współpracować? Co wtedy? Nic tylko nicponi ukarać. I to tak, żeby zapamiętali…
Co właściwie kieruje tobą w takim momencie? Nadal chodzi o dobro dziecka? Czy po prostu puściły ci nerwy i chcesz zadać ból, żeby się odegrać i pokazać, kto tu rządzi?
Trudno się przyznać do tak nieszlachetnych motywacji. Zwłaszcza, jeśli się przyrzekało lojalność wobec podwładnych. Łatwiej zasłonić się tym, że „oni naprawdę robią źle” i „trzeba dać im nauczkę na przyszłość”. Ale sam wiesz najlepiej, dlaczego masz ochotę ukarać małego człowieka…
Skutki kary
Załóżmy jednak, że tym razem nie chodzi o zemstę. Opanowałeś swój gniew i stwierdziłeś, że trzeba ukarać winowajcę, żeby w przyszłości postępował lepiej. Czy faktycznie taki będzie efekt kary?
Wyobraźmy sobie, że nie przesłałeś w terminie rozliczenia zimowiska. W związku z tym hufcowy/hufcowa za karę zobowiązuje cię do rozliczenia obozów wszystkich jednostek z hufca. Dodaje, że to dla twojego dobra – może w końcu nauczysz się załatwiać ważne sprawy na czas. Co czujesz, kiedy dociera do ciebie, że to nie żart i faktycznie będziesz musiał to zrobić?
Dziecko też tak ma. Kara wywołuje w nim uczucia nienawiści, oporu i chęci odwetu albo własnej bezwartościowości i rozczulania się nad sobą. Zamiast zastanowić się, jak może naprawić to, co zrobiło, dziecko oddaje się myślom o odwecie. A przecież nie o to nam chodzi. Dlatego można powiedzieć, że kara jest nieskuteczna, bo rozprasza.
Co w zamian?
Jak możemy okiełznać krnąbrnych ludków, skoro kara jest nieskuteczna? Poniżej kilka wskazówek.
1. Wskaż w czym dziecko może ci pomóc.
Wilczek przeszkadza na Skale Narady. Zamiast grozić, że nie weźmie udziału w grze, zaangażuj go – może coś rozdać albo trzymać tak, żeby wszyscy widzieli.
2. Wyraź ostry sprzeciw (bez atakowania charakteru dziecka).
„Nie podoba mi się to, co robisz. Przeszkadzasz wszystkim się skupić”.
Nie dodawaj: „Jesteś okropny”.
I nie uśmiechaj się słodko, dziecko musi widzieć, że mówisz serio.
3. Wyraź swoje uczucia i określ swoje oczekiwania.
„Jestem wściekły, bo znowu nie mogłem znaleźć moich nożyczek. Oczekuję, że będziesz je odkładać do szuflady”.
4. Pokaż dziecku, jak może naprawić zło.
„Stroje, których używaliście do scenki i zostawiliście na dworze, są teraz całe mokre. Trzeba je rozwiesić na słońcu, żeby wyschły.”
5. Zaproponuj wybór
„Możesz pożyczać przybory ze skrzyni, jeśli będziesz je odkładać na miejsce. Inaczej stracisz taką możliwość. Wybieraj.”
6. Przejmij inicjatywę, jeśli nadal postępuje źle.
„Tak, skrzynia jest zamknięta.”
7. Daj dziecku odczuć konsekwencje.
„Nie przyszedłeś na obiad, chociaż wołałem kilka razy. Teraz twoja porcja jest już zimna.”
Jak grochem o ścianę?
Jeśli problem nadal istnieje, to pewnie jest bardziej złożony, niż się wydaje. Warto wtedy na spokojnie usiąść, postarać się zrozumieć drugą stronę i wspólnie wymyślić rozwiązanie.
Krok 1. Porozmawiaj o dziecięcych uczuciach i potrzebach.
„Widzę, że nie lubisz chodzić razem z grupą”
Krok 2. Porozmawiaj o twoich uczuciach i potrzebach.
„Bardzo się martwię, kiedy twoja szóstka wraca z gry bez ciebie.”
Krok 3. Wspólnie zastanówcie się nad rozwiązaniem korzystnym dla obu stron.
„Co możemy zrobić, żebyśmy obaj byli zadowoleni?”
Krok 4. Spisz wszystkie pomysły bez oceniania ich.
Propozycję przygotowania osobnego zestawu zadań na grę dla tego dziecka też.
Krok 5. Zadecyduj, który pomysł Ci się podoba, który nie, a który zamierzasz wcielić w życie.
„Teraz zobaczmy, co chcemy skreślić, a co zostawić”
„Skreśl to, że Ikki idzie ze mną na każdą grę, bo inni będą się śmiali.”
